Drzewo katalpa w środowisku naturalnym dorasta nawet do 20 metrów, natomiast w Polsce do 10 m. Liście katalpy tworzą gęstą i rozłożystą koronę, która zachwyca w wersji klasycznej (surmia zwyczajna) oraz karłowatej (np. katalpa nana). Osiągają one nawet do 25-30 cm, są pokryte meszkiem, a ich kształt przypomina serce. Wiosną i latem podziwiać można pięknie pachnące kwiaty surmii (o średnicy do 6 cm). Drzewo prezentuje się wyjątkowo przez cały rok, gdyż kwiaty po przekwitnieniu zamieniają się w długie strąki (do 30-40 cm). Okres kwitnienia katalpy przypada na przełom czerwca i lipca, w zależności od odmiany kwiaty mogą być koloru białego, żółtego lub lekko różowego. Co ważne, karłowate drzewo surmia nie wytwarza owoców. Jesienią jego ozdobą są liście w odcieniach jasnego żółtego, a zimą brązowe strąki, które wiosną zastępowane są przez nowe kwiaty.